برای آن که به سوال آیا پارانوئید قابل درمان است؟ پاسخ دهیم، باید قبل از آن بدانیم پارانوئید چیست؟
پارانوئید (پارانویا) یک اختلال شخصیتی است. در سال 1980، در ویرایش پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM5) اختلال شخصیت را با این عبارات بیان می کند:
اختلال شخصیت، الگوی ریشه در برقراری ارتباط با دیگران ، موقعیت ها و رویداد ها با الگوی انعطاف ناپذیر و ناسازگار، تجربه و رفتار درونی است که به نوجوانی و اوایل بزرگسالی بر می گردد. برای مثال می توان به وابستگی بیش از حد، خشم غیرقابل کنترل و ترس از صمیمیت اشاه کرد.
ولی در کل اختلال شخصیتی را می توان به بیان ساده تر، مجموعه رفتارها و تجربه های درونی که پایدار و بادوارم هستند که با آن چه فرهنگ و جامعه از فرد می خواهد متفاوت است و به رنج یا نابسامانی دچار می شود، معنا کرد. بقراط پارانویا را برای هذیان گفتن افرادی به کار برد که بعضی اوقات در اثر داشتن تب شدید، دچار هذیان گویی می شدند. پارانویا از دو واژه ی Para – بیرون از و Noia، عقل یا هوش تشکیل شده است و معادل فارسی آن، خرد پریشی یا آشفتگی روانی می شود.
یوهان هاینروت، اصطلاح پارانویا را به طور چشمگیری اصلاح کرد. او مفهوم پارانویا را به توهم افکار پوچ حتی در زمان نداشتن تب گسترش داد. در آن زمان، پارانویا هنوز به مقوله هایی مثل دیوانگی، بی عقلی و هذیان محدود می شد؛ ولی هاینروت توهم را تنها از اختلالات جسمی ندانست بلکه آشفتگی های ذهنی را هم در آن دخالت داد.
درحال حاضر پارانوئید را یک اختلال شخصیتی معنا می کنند که افراد مبتلا به آن با شک و تردید، اعمال دیگران را تهدید آمیز، آسیب زننده یا تحقیر آمیز، برداشت می کنند.
علت بروز اختلال شخصیتی پارانویا چیست؟
در حال حاضر علت دقیقی برای بروز پارانویا مشخص نشده است. روانشناسان معتقدند محیط و عوامل روانشناختی و ژنتیکی در ابتلا به پارانویا موثر هستند. پارانویا در بین افرادی که در خانواده یا نزدیکان خود، بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی دارند، شایع تر است و محققین این چنین برداشت می کنند که بین این دو اختلال روانی، رابطه ژنتیکی وجود دارد.
5 نشانه فرد مبتلا به پارانویا:
- فرد مدام دچار سوء تفاهم می شود.
- احساس قربانی بودن دارد.
- منزوی و گوشه گیر است.
- در بیشتر مواقع دچار احساس اذیت و آزار از طرف دیگران می شود.
- سخت اعتماد می کند یا به هیچ فردی اعتماد ندارد.
حال به سوال اصلی خود باز می گردیم، آیا پارانوئید قابل درمان است؟
می توانیم بگوییم درصد درمان این اختلال خوشبختانه بالا می باشد. با این وجود مشکل اصلی قبول کردن بیمار برای درمان شدن است، چرا که اغلب بیمارهای پارانوئید، خود را بیمار نمی دانند و متوجه بیماری خود نیستند. اگر فرد بپذیرد که درمان شود، روان درمانی یا گفتگو درمانی، می تواند روش خوبی برای درمان پارانوئید باشند زیرا این روش به فرد کمک می کند تا با این اختلال روبرو شود و کم کم یاد بگیرد در موقعیت های اجتماعی، بهتر است چگونه رفتار کند.
روش های درمان پارانوئید
درمان اختلال پارانوئید، بیشتر به پذیرش فرد برای درمان و شدید بودن این اختلال بستگی دارد. درکل 2 روش برای درمان پارانوئید گفته می شود:
1- روان درمانی (گفتگو درمانی):
روان درمانی یا همان گفتگو درمانی یک جواب بسیار خوب برای سوال آیا پارانوئید قابل درمان است؟ می باشد. روان در مانی راهی خوب برای کمک به افرادی است که به انواع مختلفی از بیماری های روانی یا عاطفی دچار هستند. یک روانشناس خوب در این روش به فرد کمک میکند تا مشکلات خود را یا کنترل کند یا در صورت نیاز آن را حذف کند.
این درمان، فرد را برای داشتن یک عملکرد بهتر تشویق میکند و با حدف یا کنترل علائم سلامتی فرد را بهبود می دهد. این روش در حل مشکلاتی مثل آسیب های روحی، جسمی، مرگ عزیزان، اختلالات خاص روانی ( مانند پارانویید، افسردگی، اضطراب، اسکیزوفرنی و…) کمک کننده است.
آیا روان درمانی واقعا تاثیر گذار است؟
تحقیقات بدست آمده نشان از آن دارد که افراد پس از انجام روان درمانی، بهبود چشمگیری یافته اند و عملکرد بهتری را در زندگی و اجتماع خود دارند. حدود 75 درصد افرادی که روان درمانی میکنند، تاثیرات مثبتی از این جلسات نشان میدهند. بنابراین روان درمانی باعث بهبود عملکرد، رفتار و احساسات فرد شده و با بروز تغییرات مثبت در ذهن و بدن همراه بوده است.
محققان با استفاده از تصویر برداری از مغز توانسته اند تعییراتی که درون مغز بعد از انجام این جلسات صورت میگیرد را مشاهده کنند. تحقیقات نشان دهنده آن است که مغز افراد مبتلا به اختلالات روانی مانند پارانوئید پس از جلسات تغییر کرده است. این تغییرات را بیشتر به اثر تغییرات مصرف دارو تشبیه کرده اند.
برای تاثیر بیشتر روان درمانی چه باید کرد؟
در مشارکت در جلسات روان درمانی کاملا خودتان باشید، رک و صادق حرف بزنید، از تظاهر کردن یا پنهان کردن دوری کنید، برنامه ی درمانی که داده میشود را به خوبی رعایت کنید و اگر خواسته ای از شما داشتند نظیر نوشتن خاطرات، آن را انجام دهید.
2- دارو درمانی:
یک جواب برای سوال آیا پارانوئید قابل درمان است؟ دارو درمانی است. این درمان صرفا برای افرادی است که در سطح شدیدی از بیماری قرار دارند و بسته به شدت بیماری آنها دوز داروها متفاوت است
در کل بخواهیم صراحتا به سوال آیا پارانوئید قابل درمان است؟ پاسخ دهیم، باید بگوییم در بیشتر موارد افراد پس از پذیرش درمان خیلی راحت بهبود پیدا می کنند و می توانند در اجتماع راحت تر از قبل زندگی کنند و آسان تر با انسان ها ارتباط بگیرند.